یک نکتۀ اجرایی و یک نکتۀ طراحی

در این مطلب می خواهم اشکالاتی را که اخیرا در یک لاین چک با آن برخورد کردم برایتان توضیح دهم.

در شکل بالا لوله کشی اطراف یک شیر کنترلی را مشاهده می کنید. قطر لوله های اتصالی به شیر کنترلی 3 اینچ است، خود شیر کنترلی یک و نیم اینچ و لوله های باریکی که در پایین مجموعه می بینید ¾ اینچ هستند و نقش درین مجموعه را بازی می کنند.  به علت احتمال زیاد خرابی شیرهای کنترلی، یک خط کنارگذر (bypass) برای آنها در نظر می گیرند که در صورت خرابی شیر کنترلی جریان را به صورت دستی با آن کنترل کنند. جریان گذرنده از شیر کنترلی به وسیلۀ دو شیر جدا کننده (block valve) که می تواند از نوع gate یا ball باشد، قطع شده و شیر برای تعمیر به کارگاه برده می شود. اما پیش از باز شدن شیر باید سیال موجود در لوله به بیرون هدایت شود و در صورتی که سیال مایع باشد، باید درین شود. معمولا برای درین مایع درون لوله، 2 شیر سه چهارم اینچ به طور عمودی در زیر لوله های اتصالی به شیر کنترلی متصل می شود که در صورت نیاز مایع درون لوله را روی زمین بریزند. اما چنانچه مایع از نوع سمی یا آتش زا باشد، نمی توان آن را روی زمین ریخت و باید به سیستم درین زیرسطحی ویژه ای هدایت شود. در اینجا لوله کشی درین با هوا در تماس نیست و با فلنج به لوله کشی زیرسطحی متصل می شود.

در شکل دو شیر توپی می بینید که با باز شدن آنها، مایع درون لوله درین می شود. اصولا شیرهای سایز پایین (زیر 2 اینچ) را به صورت دو سر فلنجی طراحی نمی کنند، زیرا به دلیل لنگرهای وارد شده، خط از کنار فلنج نشتی خواهد داد و در صورتی که خط نیاز به فلنج داشته باشد، به صورت جداگانه تعریف می شود. اما این به این معنی نیست که در پالایشگاه شیر سایز پایین فلنجی نداریم. مثلا جایی که ابزار دقیق به خط یا به تجهیزات وصل می شوند، بین تجهیز و ابزار دقیق شیرهای سایز پایین قرار می گیرند که از نوع فلنجی هستند، زیرا لنگری به آنها وارد نمی شود. اما در داخل خطوط، شیرهای زیر 2 اینچ بیشتر به صورت جوشی طراحی و اجرا می شوند. اما گرمای جوش برای شیرهای توپی می تواند آسیب رسان باشد و نشیمن گاه آنها را که از پلاستیک ساخته می شود خراب کند. به همین منظور شیرها را با دو تکه لوله (نیپل) 10 سانتی متری در دو طرف می سازند تا گرمای جوشکاری با عبور از این فاصله مستهلک شده و به شیر آسیبی نرسد.

اما اگر در شکل دقت کنید می بینید که شیر سمت راستی کوتاهتر از شیر سمت چپی است. دلیل آن هم این است که بعضی از فیترهای ناآگاه که در اندازه گذاری های قطعات لوله دچار اشتباه شده و لوله هایشان به هم جفت نمی شود، برای راحت کردن کارشان، از دو نیپل اطراف شیر توپی کوتاه می کنند. دلیل دیگر هم ممکن است این باشد که برخی از شیرها قبلا در جای دیگری استفاده شده اند و به دلایلی تصمیم گرفته شده که خط از هم باز شود و اقلام آن در جای دیگری استفاده شوند. در اینجا برای جدا کردن شیر توپی، نیپل را که مقداری از طول آن داخل فیتینگ بغلی رفته است، از روی جوش می برند که باعث کوتاه شدن طول فیتینگ می شود.

پس یکی از اشکالات این خط از نوع اجرایی است و همانا کوتاه شدن نیپل شیر توپی سمت راست می باشد. خوب حالا چه باید کرد؟ چاره ای که به نظرم رسید این بود که از آنجا که در مورد آسیب دیدن نشیمن گاه شیر مطمئن نیستیم، قرار شد که هنگام هیدروتست خط، شیر کوتاه شده مدتی با فشار کمتر و در حالت بسته زیر فشار قرار گیرد و اگر نشتی نداشت، کوتاه شدن شیر پذیرفته شود و در صورت وجود نشتی شیر جایگزین گردد.

اما اشکال بعدی یک اشکال طراحی است. همانطور که در بالا هم گفته شد، احتمال خرابی شیرهای کنترلی زیاد است و هر از گاهی شیر باید از خط جدا شود، که برای این کار باید فلنج های دو طرف شیر باز شده و یکی از دو خط اتصالی به شیر کنترلی که قابلیت حرکت به سمت عقب را دارد، عقب رفته و شیر بیرون آورده شود. اما با وجود خط سه چهارم اینچ این امکان وجود ندارد، یا دست کم با زحمت این کار را می توان انجام داد. پس بهتر است موازی فلنج های دو سمت شیر کنترلی، یک جفت فلنج جدا کننده (breaking flange) روی خط سه چهارم اینچی طراحی و اجرا شود تا هنگام بهره برداری درآوردن شیر کنترلی راحتتر انجام شود (شکل دوم).